วัดร้าง ที่เหลืออยู่ให้เห็น

[designbydx]

11 วัดรังษีสุทธาวาส

วัดรังษีสุทธาวาส (ฝากไว้กับวัดบวรนิเวศฯ)
ตามข้อมูลจากการค้นคว้าของทางวัดบวรนิเวศฯ ในปัจจุบัน ได้ให้ประวัติของวัดรังษีสุทธาวาสไว้ โดยเอกสารชั้นต้นที่ใกล้ชิดกับ ตัววัดมากที่สุดคือศิลาจารึกที่ติดกับผนังอุโบสถ ระบุข้อ ความว่า
"พระพุทธศักราชล่วง ๒๓๖๖ พระวษาปีมะแมนักสัตว เบญศก สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ จ้าวฟ้ากรมขุนอิศราณุรักษ์ทรงพระราช ศรัทธา ถาปะนาจับล้างพระอารามนี้ ทรงพระอุสาหะกระทำพระองค์ เป็นนายช่าง บอกการงานให้แบบหย่าง ตรวจตราติเตียนด้วยพระองค์ เอง 5 ปีจนแล้วสำเรธิ์บริบูรณ์ จึงให้นามวัดวังศรีสุทธาวาษ..."
เจ้านายผู้สร้างวัดแห่งนี้ตามจารึกคือ สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์ (เกศ) (พ.ศ. ๒๓๑๖-๒๓๗๓) ทรงเป็น โอรสในสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์ หรือทรงเป็นพระเจ้าหลานเธอในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก รัชกาลที่ ๑ นั่นเอง สมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์ ทรงเป็นต้นราชสกุล “อิศรางกูร ณ อยุธยา"
นอกจากนี้ยังสามารถระบุได้ว่ามีพระเถระมาครองวัดนี้ตั้งแต่ แรกสร้าง คือ พระมหาอยู่ เป็นฝ่ายคันถธุระ และพระมหานาคเป็น ฝ่ายวิปัสสนาธุระ แล้วถวายคนเป็นข้าวัดจำนวน ๔ ครัวเรือนตาม ธรรมเนียมการกัลปนาวัดในสมัยโบราณ
ชื่อของเจ้าอาวาสจากการรวบรวมเอกสารต่างๆ ได้คร่าวๆ ดังนี้ คือ
๑. พระมหาอยู่ ครองวัด พ.ศ. ๒๓๖๖
๒. พระปัญญาวิษาเถร พ.ศ. ๒๓๘๖
๓. พระครูไพศาลศีลวัตร เลื่อน เป็นพระปัญญาพิศาลเถระ
พ.ศ. ๒๓๙๔
๔. พระธรรมกิติ พ.ศ. ๒๔๓๙
๕. พระปลัดจร พ.ศ. ๒๔๔๔
5. พระครูธีรานันทมุนี พ.ศ. ๒๔๔๙
๗. พระมหาฉ่า พ.ศ. ๒๔๕๘

ที่มา : วัดร้างในบางกอก ผศ.ดร.ประภัทสร์ ชูวิเชียร, สุจิตต์ วงษ์เทศ คำนำเสนอ

[designbydx]

อุโบสถ เป็นแบบพระราชนิยมสมัยรัชกาลที่ 3 ซึ่งมีลักษณะศิลปะจีนผสมอยุ่

[designbydx]

วิหาร เป็นแบบประเพณี มีมุขโถงต่อออกมาด้านหน้าคล้ายอาคารโบสถ์-วิหาร ในสมัยรัชกาลที่ 4

[designbydx]

ลายสลักไม้บนบานหน้าต่างโบสถ แต่ละบานรูปไม่เหมือนกัน

[designbydx]

พระพุทธรูปประธานภายในอุโบสถ พุทธศิลป์แบบรัตนโกสินทร์

[designbydx]

พระประธานในวิหาร

[designbydx]

เจดีย์ทรงเครื่องย่อมุมไม้สิบสองด้านหลังวิหาร รูปแบบสมัยรัตนโกสินทร์

[designbydx]

12 วัดวงศมูลวิหาร

วัดวงศมูลวิหาร (อยู่ในกรมอู่ทหารเรือ กทม)

ความเป็นมาของวัด ว่าการก่อสร้างน่าจะเริ่มขึ้นระหว่างช่วงปลายรัชกาล ที่ 3 จนถึง พ.ศ.2400 สังเกตได้จากรูปแบบของอุโบสถแบบผสม ผสานในสมัยรัชกาลนั้น และหลังจากนั้นคงมาเสร็จสมบูรณ์ในช่วงต้น รัชกาลที่ 5 จนได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาใน พ.ศ. 2418

วัดวงศมูลวิหารจึงเป็นวัดร้างเพียงไม่กี่แห่งที่พบประวัติการ ก่อสร้าง การปฏิสังขรณ์ การพระราชทานวิสุงคามสีมา สมณศักดิ์ ผู้ครองวัด การเปลี่ยนแปลงพื้นที่โดยรอบไปจนถึงประกาศยุบวัด ซึ่ง กระบวนการทั้งหมดกินเวลาตั้งแต่ช่วงสมัยรัชกาลที่ 3 (พ.ศ. 2367-2394) จนถึงรัชกาลที่ 6 (ยุบวัด พ.ศ. 2459) เป็นระยะราว 80 ปี ทั้งหมดนี้คงเพราะเป็นวัดที่สร้างขึ้นใจกลางชุมชนกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งแม้จะเป็นพื้นที่ที่มีความสำคัญ แต่สุดท้ายก็กลายสภาพเป็นวัดร้าง ด้วยการเปลี่ยนแปลงพื้นที่ใช้งาน

อย่างไรก็ดี วัดวงศมูลวิหารอาจถือเป็นวัดร้างที่มีความ เป็นมา และยังคงสภาพสมบูรณ์มากที่สุดแห่งหนึ่งในเขตกรุง เทพฯ ซึ่งนับเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นไม่บ่อยนักสำหรับข้อมูล ของวัดร้างทั่วไป

ที่มา : วัดร้างในบางกอก ผศ.ดร.ประภัสสร์ ชูวิเชียร สุติตต์ วงษ์เทศ คำนำเสนอ

[designbydx]

ซุ้มพระทรงฝรั่งยอดแหลมคล้ายศิลปะแบบโกธิค น่าจะสร้างขึ้นเมื่อคราวปฏิสังขรณ์วัดวงศมูลวิหารจนแล้วเสร็จในสมัยรัชการที่ 5

[designbydx]

พระประธาน ในอุโบสถวัดวงศมูลวิหาร พุทธลักษณะแบบศิลปะรัตนโกสินทร์