แผ่นดินไทยในอดีต Thailand's Past

[designbydx]

ทรงเจดีย์

[designbydx]

ทรงเจดีย์

[designbydx]

5.3 พระพุทธรูปปางมารวิชัย

ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ 21(500ปีมาแล้ว)
สำริด
ได้มาจากวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม กทม.

เป็นพระพุทธรูปแบบล้านนาที่นิยมเรีกว่าพระพุทธรูปแบบเชียงแสนรุ่นแรก หรือ "พระสิงห์ 1" นับว่าเป็ฯพุทธศิลป์แบบล้านนาที่งดงามจนเป็นแบบผย่างให้ช่างสมัยต่อมาสร้างจำลอง

[designbydx]

5.4 พระพุทธรูปปางมารวิชัย

ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ 21-22(500-600ปีมาแล้ว)
สำริด
พระยาวโรดมภักดีศรีอุตรดิฐนคร(อั้น หงสนันทน์) เจ้าเมืองอุตรดิตถ์ ระหว่างปี พ.ศ.2459-2467 มอบให้

มีพระรัศมีเป็นต่อมคล้ายดอกบัวตูม พระพักต์กลม ครองจีวรห่มเฉียงมีชายจีวรสั้นพาดเหนือพระถันปลายจีวรเป็นลายเขี้ยวตะขาบ ประทับขัดสมาธิเพชรเห็นฝ่าพระบาททั้งสองข้าง

[designbydx]

5.5 พระพุทธรูปปางมารวิชัย

ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ 21(500ปีมาแล้ว)
สำริด
ย้ายมาจากห้องกลางกระทรวงมหาดไทย

เป็นพระพุทธรูปแบบล้านนา ที่นิยมเรียกว่าพระพุทธรูปแบบเชียงแสนรุ่นแรก หรือ "พระสิงห์ 1" ซึ่งได้รับอิทธิพลศิลปะปาละของอินเดียผ่านทางอาณาจักรพุกามของประเทศพม่า

[designbydx]

5.6 พระพุทธรูปปางมารวิชัย

ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ 21(500ปีมาแล้ว)
สำริด
พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยุ่หัว โปรดเกล้าฯ พระราชทานเมื่อวันที่ 17 กันยายน พ.ศ.2469

พระพุทธรูปทรงเครื่องในศิลปะล้านนาเป็นพระพุทธรูปที่จัดว่ามีความงาม และได้รับความนิยมอย่างมาก โดยเฉพาะในยุคทอง(ช่วงต้นถึงกลางพุทธศตรววษที่ 21) ซึ่งน่าจะมีคติการสร้างมาจากเรื่อง ชมพูบดีสูตร หรือพุทธประวัติตอน พระพุทธเจ้าทรงทรมานพญาหมาชมพู

[designbydx]

5.7 พระพุทธรูปปางเปิดโลก

ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ 24-25(100-200ปีมาแล้ว)
สำริด
สมบัติของพิพิธภัณฑสถานแห่งขาติ พระนคร

พระพุทธรูปองค์นี้เป็นสัญลักษณ์ที่แสดงถึงเหตุการณ์ภายหลังจากที่พระพุทธเจ้าไปโปรดพระพุทธมารดาแล้ว ขณะเสด็จจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ได้เกิดปาฏิหารย์เปิดโลกทั้งสามคือ เทวโลก มนุษยโลก และยมโลก ทำให้สิ่งมีชีวิตทั้งสามโลกมองเห็นกันและกัน

[designbydx]

5.8 พระพุทธรูปปางประทับรอบพระพุทธบาท

พระพุทธรูปปางประทับรอยพระพุทธบาท
ศิลปะล้านนา พ.ศ.2024
สำริด

จารึกที่ฐานพระพุทธรูปเรียกชื่อเป็นภาษาถิ่นว่า "พระเจ้าไว้รอยตีน" สร้างขึ้นเมื่อ พ.ส. 2024 หมายถึง พระสมณโคดม พระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบันประทับพระบาทลงในรอยพระพุทธบาทของอดีตพระพุทธเจ้า 3 องค์ ได้แก่ พระกกุสันโธ พระโกนาคม และพระกัสสป จึงนับรอยที่ประทับของพระสมณโคดมเป็นรอยที่ 4 ตามความเชื่อเรื่องการบูชาพระพุทธเจ้า 4 พระองค์

[designbydx]

5.9 พระพุทธรูปปางไสยาสน์

ศิลปะล้านนา พุทธศตวรรษที่ 22(400ปีมาแล้ว)
สำริด
ได้มาจากเมืองโบราณเวียงท่ากาน อ.สันป่าตอง จ.เชียงใหม่

พระพุทธรูปประทับไวยาสน์ ได้พระเศียรและพระบาทมีหมอนรองสองใบฐานเจาะเป็นช่องโปร่ง

[designbydx]

6 สุโขทัย


พุทธศตวรรษที่ 19-20( 500-700 ปีมาแล้ว)

สุโขทัย ตามรูปศัพท์แปลว่า รุ่งอรุณแห่งความสุขเป็นชื่อเรียกอาณาจักร วัฒนธรรม และศิลปะของกลุ่มคนไทยที่เกิดขึ้นบริเวณภาคเหนือตอนล่างของประเทศ ราวพุทธศตวรรษที่ 19-20 หรือประมาณ 500-700 ปีที่ผ่านมา มีกรุงสุโขทัยซึ่งตั้งอยู่บนลุ่มแม่น้ำยมเป็นราชธานี ถือเป็ฯอาณาจักรแรกของคนไทย เป็นสมัยที่มีการประดิษฐ์อักษรไทยขึ้นใช้เป็นครั้งแรก โดยพัฒนามาจากอักษรมอญและเขมรโบราณ อาณาจักรสุโขทัยเป็นอาณาจักรที่มีความยิ่งใหญ่สามารถขยายอาณาเขตออกไปอย่างกว้างขวาง มีสัมพันธไมตรีกับบ้านเมืองต่างๆ ทั้งใกล้และไกล กษัติย์เปรียบเสมือนบิดาปกครองบุตร ทำให้บ้านเมืองเจริญในทุกๆ อ้านไม่ว่าจะเป็นเศรษฐกิจการค้า ศาสนา ซึ่งมีศาสนาพุทธแบบเถรวาทเป็นแกนหลัก ศิลปกรรมเนื่องในพระพุทธศาสนา แม้ว่าได้รับคตินิยมมาจากกัมพูชา พม่า ลังกา และล้านนา แต่ก็นำมาพัฒนาให้เป็นรูปแบบเฉพาะของตนเอง ที่โดดเด่นเป็นเอกลักษณ์ คือ พระพุทธรูปลีลา และเจดีย์ทรงพุ่ม ข้า่วบิณฑ์ นับเป็นยุคทองของศิลปะไทยและเป็นรัฐในอุดมคติของคนไทยในเวลาต่อมา

6.1 ศิลาจารึกหลักที่ 1 หรือ ศิลาจารึกพ่อขุนรามคำแหงมหาราช

อักษรไทยสุโขทัย ภาษาไทย พุทธศักราช 1835
หินทรายแป้ง
พบที่ เนินปราสาทเมืองโบราณสุโขทัย

"ลายสือไทย" หรืออักษรไทยมีลักษณะแตกต่างไปจากอักษรขอม และอักษรมอญที่ใช้กันมาแต่ดั้งเดิม ลักษณะที่สำคัญคือ เป็นอักษรที่ลากขึ้นลงเป็นเส้นตรง รูปอักษรอยู่ในทรงเหลี่ยมเรียกว่า อักษรเหลี่ยม การเขียนเริ่มต้นจากหัวอักษร ลากเส้นสืบต่อกันไปโดยไม่ต้องยกเครื่องมือเขียนขึ้น วางรูปสระอยู่ในบรรทัดเดียวกับรูปพยัญชนะ และมีเครื่องหมายวรรณยุกต์ เอกและโท ใช้ประกอบการเขียนเพื่อให้อ่านได้ครบตามเสียงในภาษาไทย

[designbydx]

ดูแบบชัดๆ

[designbydx]

6.2 พระพุทธรูปปางลีลา

ศิลปะสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ 19-20(600-700 ปีมาแล้ว)
สำริด
ได้จากวัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม กทม.

พระพุทธรูปปางลีลา เป็นพระพุทธปฏิมาในอิริยาบถเดิน พบแพร่หลายในงานศิลปกรรมสุโขทัย พุทธประวัติตอนเสด็จลงจากดาวดึงส์ นิยมเลือกพระพุทธรูปลีลามาแสดง เนื่องจากเป็นทางทางการก้าวย่างลงมาตามบันได มีปรากฏมาแล้วในศิลปะลังกา ตั้งแต่ช่วงปลายพุทธศตวรรษที่ 17-19 หรือประมาณ 700-900 ปีมาแล้ว และอาจส่งอิทธิพลมายังศิลปะสุโขทัย

[designbydx]

6.3 พระพุทธรูปปางมารวิชัย

ศิลปะสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ 20(600ปีมาแล้ว)
สำริด
เป็นทรัพย์สินส่วนพระมหากษัตริย์ รับมาจากกรมคลัง กระทรวงการคลัง เมื่อวันที่ 13 พฤษภาคม พ.ศ.2482

ฐานด้านหน้าพระพุทธรูปองค์นี้มีจารึกด้วยตัวอักษรสุโขทัยว่า "พระพุทธรูปองค์นี้ ทิดไสหง นางแก้ว เป็นผู้สร้าง" แต่ไม่ระบุปีที่สร้าง อย่างไรก็ตามจากลักษณะพระพุทธรูปเป็นพระพุทธรูปสุโขทัยแบบหมวดใหญ่ ซึ่งมีอายุราว พุทธศตวรรษที่ 20 เมื่อเปรียบเทียบกับพระพุทธรูปสมัยสุโขทัยที่พระระเบียงวัดพระเชตุพนฯ กทม. ซึ่งมีจารึกที่ฐานว่า สร้างในปี พ.ศ. 1965 แล้ว จึงสันนิษฐานว่าพระพุทธรูปองค์นี้คงสร้างขึ้นในเวลาใกล้เคียงกัน เมื่อประมาณ 600 ปีมาแล้ว

[designbydx]

6.4 พระอิศวร

ศิลปะสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ 19-20(600-700ปีมาแล้ว)
สำริด
ได้จากเทวสถานสำหรับพระนคร(โบสถ์พราหมณ์) กทม

เทวรูปพระอิศวร ความสูงรวมฐาน 3.05 ม. รูปพระอิศวรทรงยืนบนฐานซึ่งมีรางน้ำมนต์น้ำยื่อนออกมาด้านข้าง พระพักต์มีลักษณะเดียวกับพระพักตร์ของพระพุทธรูปสุโขทัยหมวดใหญ่ จากรูปแบบเครื่องประดับสามารถกำหนดอายุได้ในราวรัชกาลของพระยาลิไท ระหว่าง พ.ศ. 1890-1919

[designbydx]

6.5 พระวิษณุ

ศิลปะสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ 19-20(600-700ปีมาแล้ว)
สำริด
ได้จากเทวสถานสำหรับพระนคร(โบสถ์พราหมณ์) กทม

พระวิษณุองค์นี้อาจเป็นเทวรูปที่สร้างพร้อมกับพระอิศวร ซึ่งพระยาลิไททรงสร้างขึ้นในปี พ.ศ. 1902 และประดิษฐานในหอเทวาลัยมหาเกษตร เมืองสุโชทัย เพื่อเป็นที่สักการบูชาของเหล่าพราหมณ์ และดาบสทั้งหลาย ตามที่ปรากฏในศิลาจารึกวัดป่ามะม่วง อันแสดงถึงการยอมรับนับถือศาสนาพราหมณ์ของอาณาจักรสุโขทัย

[designbydx]

6.6 รอยพระพุทธบาท

ศิลปะสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ 20-21(500-600ปีมาแล้ว)
สำริด
ได้จากวัดเสด็จ อ.เมืองกำแพงเพชร จ.กำแพงเพชร

รอยพระพุทธบาทเป็นสัญลักษณ์แทนองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า กลางฝ่าพระบาทสลักภาพมงคล 108 ประการ ขอบบนเป็นภาพแถวของพระพุทธรูป ขอบล่างเป็ฯภาพแถวของพระสาวก มีจารึกอักษรขอมสุโขทัย ภาษาทไย อยู่ที่ขอบ นักวิชาการสันนิษฐานกันว่า รอยพระพุทธบาทชิ้นนี้คงสร้างขึ้นในช่วงที่พระพุทธศาสนาเจริญรุ่งเรือง ณ เมืองกำแพงเพชร

[designbydx]

6.7 พระหริหระ

ศิลปะสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ 20(600ปีมาแล้ว)
สำริด
ได้จากเทวสถานสำหรับพระนคร(โบสถ์พราหมณ์) กทม

พระหริหระ เป็นภาคผสมระหว่างพระวิษณุ(หริ) กับพระศิวะ(หระ) สัญลักษณ์ของพระวิษณุคือ มีสีการ จักรและสังข์เป็นอาวุธคู่กาย สัญลักษณ์ของพระศิวะ คือ พระเนต ที่สามบนพระนลาฏ และสังวาลรูปนาคหรืองูที่สวมคล้องพระวรกาย สันนิษฐานว่าหล่อขึ้นในสมัยสมเด็จพระมหาธรรมราชาธิราชที่ 1(พญาลิไท) ดังปรากฏในศิลาจารึกวัดป่ามะม่วง

[designbydx]

6.8 พระเทวี

ศิลปะสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ 20(600ปีมาแล้ว)
สำริด
ได้จากเทวสถานสำหรับพระนคร(โบสถ์พราหมณ์) กทม

พระเทวีสองกร ประทับยืนตรงแม้จะไม่มีสัญลักษณ์บ่งว่าเป็นพระเทวีองค์ใด แต่จากลักษณะท่าทางการยกพระหัตถ์ขวา และงอพระหัตถ์เป็นช่องสำหรับใส่ดอกไม้สดจากผู้มาบูชา เรียกว่า ท่ามือแบ "กฏกะ"(กฏกหัสตะ) และพระหัตถ์ซ้ายทอดลงข้างพระวรกาย เทียบเคียงได้กับรูปพระอุมาที่พบทั่วไปในศิลปะอินเดีย

ลักษณะของเครื่องทรงบางชิ้นของพระเทวีองค์นี้ อาทิ เข็มขัดที่มีเฟื่องอุบะห้อย และการชักชายพกพระภูษาออกมาที่ด้านข้างพระองค์ คล้ายลักษณะของรูปเคารพในศิลปะลพบุรีหรือศิลปะเขมรโบราณในประเทศไทย ซึ่งสร้างสรรค์ขึ้นในดินแดนแถบนี้มาก่อน

[designbydx]

6.9 เศียรพระพุทธรูป

ศิลปะสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ 19(700ปีมาแล้ว)
สำริด

เศียรพระพุทธรูป พระพักตร์รูปไข่ พระขนงโก่ง พระนาสิกงุ้ม พระโอษฐ์แย้มเล็กน้อย พระเนตเหลือบมองต่ำ เป็นลักษณะของพระพุทธรูปสุโขทัย หมวดใหญ่ ซึ่งแม้ว่าพระรัศมีจะหักหายไปแต่สันนิษฐานได้ว่า เป็นรูปเปลว พระพุทธรูปในหมวดนี้พบเป็นจำนวนมากกว่าพระพุทธรูปศิลปะสุโขทัยหมวดอื่นๆ

[designbydx]

6.10 เศียรพระพุทธรูป

ศิลปะสุโขทัย สกุลช่างกำแพงเพชร พุทธศตวรรษที่ 20-21(500-600ปีมาแล้ว)
สำริด

ลักษณะพระพักตร์ตอนบนกว้าง พระหนุเสี้ยม ขมวดพระเกศาเล็ก พระรัศมีเป็นเปลวเพลิงสุงมาก แตกต่างจากพระพุทธรูปสมัยสุโขทัยทั่วไปนับเป็นแบบศิลปะเฉพาะถิ่นสกุลช่างกำแพงเพชร